'de Franse Verleiding'
Nederlanders op reis naar het zuiden

0
0>
Vincent van Gogh in de Midi (1888 - 1890)
door

Adrien Vos

0 0
Deel 1 - 2 - 3 - 4 - 5 -6 - 7

Waarom naar de Midi ?

Vincent geeft zelf antwoord in een brief aan z’n broer Theo:"Je weet dat ik hierheen ben gekomen om duizend redenen; een ander licht willen zien, geloven dat als je de natuur onder een veel helderder licht aanschouwt je beter begrijpt hoe de Japanners hem aanvoelen en tekenen; tenslotte een krachtiger zon willen zien, want als je die niet kent zul je nooit begrijpen hoe Delacroix zijn schilderijen wist te maken en, omdat men weet dat de kleuren van het prisma in het Noorden altijd door een mist omfloerst worden.

Impressionisme en Japonisme.

De vitaliteit van de kleuren, het voorbeeld van de Japanse meesters, het ontwijken van de mistige atmosfeer in het Noorden en vooral het besef dat de toekomst van de schilderkunst, van zijn schilderkunst, te vinden was in het Zuiden. Zijn kennismaking in Parijs met de impressionisten, wier bijdrage aan de ontwikkeling van de kunst hij snel tot zich nam zonder zijn eigen originaliteit te verliezen, is van beslissende invloed op zijn korte toekomst. Zijn tot dan donkere palet wordt lichter, zijn tekening, die aan intensiteit tekort kwam, wordt precieser. Via Émile Bernard en Paul Signac leert hij vadertje Tanguy kennen, de kleurenhandelaar op Montmartre, die naast ook allerlei verfbenodigdheden, ook werk verkocht van de kunstenaars die bij hem kochten. Lange tijd was hij de enige in Frankrijk waar je een Cézanne kon kopen. Le Père Tanguy verkocht ook Japanse prenten en bij hem in de winkel ontdekt Van Gogh de prenten van Hiroshige en Hokusai, vastgeprikt aan de muur. Hij schildert zijn leverancier met de prenten aan de muur.

Zelfportret, zomer 1887.

Precies twee jaar, van februari 1886 tot 1888, duurt Vincents spoedcursus in het modernisme. Tijdens zijn verblijf in Parijs maakt Van Gogh talloze schilderijen, meer dan in enige andere periode in zijn leven. Het adembenemende tempo waarmee hij het Parijse leven doorkruist en zijn doel van op de hoogte raken van de contemporaine ontwikkelingen in de kunst zelfs voorbij lijkt te schieten, zegt alles over zijn cognitieve én menselijke capaciteiten. In februari 1888 vertrekt hij naar Arles waar hij het gele huis huurt met als doel er een atelier in te richten voor hemzelf en een collega, bij voorkeur Gauguin. Twee jaar later verlaat hij Zuid-Frankrijk weer, na een dramatische periode, om zich in Auvers aan de Oise te vestigen, voor de laatste maanden van zijn leven.

Vaarwel aan het stadsleven.(La Rue Lepic)

De impressionisten schilderen het dagelijkse stadsleven in al z’n verschijningsvormen: de boulevards, de Seine, de stations, de parken en de cafés. Hun doeken vertonen parallellen in de literatuur met de naturalistische romans van Emile Zola, die heel gedetailleerde beschrijvingen bevatten van cafés, van het straatleven en de gezichten op Parijs. Ook al is Van Gogh een groot bewonderaar van Zola, toch komen straatscènes en stadsleven weinig voor in zijn Parijse periode. Maar in het voorjaar van 1887 schildert hij dan toch enkele doeken vanuit het raam van zijn appartement op de 4e etage in de rue Lepic. – het onderwerp is net zo aanlokkelijk als comfortabel. Precies twee jaar, van februari 1886 tot 1888, duurt Vincents spoedcursus in het modernisme. Tijdens zijn verblijf in Parijs maakt Van Gogh 2230 schilderijen, meer dan in enige andere periode in zijn leven. Het adembenemende tempo waarmee hij het Parijse leven doorkruist en zijn doel van op de hoogte raken van de contemporaine ontwikkelingen in de kunst zelfs voorbij lijkt te schieten, zegt alles over zijn cognitieve én menselijke capaciteiten. In februari 1888 vertrekt hij naar Arles waar hij het gele huis huurt met als doel er een atelier in te richten voor hemzelf en een collega, bij voorkeur Gauguin. Twee jaar later verlaat hij Zuid-Frankrijk weer, na een dramatische periode, om zich in Auvers aan de Oise te vestigen, voor de laatste maanden van zijn leven.

Ongelukkig in Parijs.

Hoewel de werken uit het dagelijkse leven van Van Gogh geenszins zonder charme waren, leek hij in Parijs niet bijster gelukkig; de ruzies tussen de kunstenaars, de discussies in de café’s, het stadsleven verveelt hem en put hem uit. Hij gelooft stellig dat het echte leven zich elders afspeelt. Aan Theo schrijft hij: De impressionisten zijn gek op de Japanse kunst. Ze hebben de invloed ervan ervaren. Waarom niet naar een land vertrekken, dat ons Japan zal zijn, naar de Midi? Ik denk dat de toekomst van de moderne schilderkunst in het Zuiden te vinden is." Van Gogh dacht daarbij eerst aan Marseille, maar het werd uiteindelijk Arles.

De eerste zonnebloemen.
(Twee afgesneden zonnebloemen, Parijs, augustus - september, 1887).

Van Gogh ontdekte in Parijs wel nieuwe motieven. Hij schildert zijn eerste zonnebloemen, het symbool bij uitstek van zijn kunstenaarschap. Hij zet hun vurige geel in vertrouwd contrast met blauw en voegt de donkere harten er met kleine streepjes aan toe. De slordige bloemblaadjes, de afgehakte stengels en het zeer nabij gekozen standpunt leveren beelden op van gevaar of van solidariteit met al het leven dat op het punt van sterven staat; beelden die de luchtige oppervlakkigheid van het impressionisme ver achter zich laten.

Een witte wereld.

Op 19 februari 1888 reist Van Gogh, uitgeput van zijn activiteiten in Parijs, naar de Provence: 'Het lijkt me bijna onmogelijk om in Parijs te kunnen werken’. In Arles hoopte hij meer zon, meer kleur te vinden. Toen hij uit het station stapte, betrad hij een witte wereld. Het was plotseling echt winter in de Midi. Hij betrekt voorlopig een kamer in Hotel-restaurant Carrell.

Voor reacties, bijdragen en informatie: info@defranseverleiding.nl

Naar de tweede pagina van deze presentatie.